Poniedziałek, 02 lutego 2015Zmarł Zygmunt Kultys -Lis-, żołnierz AK-WiN
Z przykrością pragniemy poinformować iż w dniu 1 lutego zmarł Zygmunt Kultys „Lis” – żołnierze zgrupowania partyzanckiego AK-WiN dowodzonego przez mjr. Mariana Bernaciaka „Orlika”, kawaler Order Wojenny Virtuti Militari. Msza Św. pogrzebowa z ceremoniałem wojskowym odbędzie się w dniu 7 lutego o godz. 12.00 w kościele parafialnym w Rykach, a dalsze obrzędy pogrzebowe na cmentarzu przy ul. Królewskiej.
Zarząd Koła ŚZŻAK w Rykach zaprasza wszystkich kombatantów, członków Koła, ich rodziny oraz osoby, którym był bliski zmarły, do uczestnictwa we Mszy Św. Niech nasz udział będzie wyrazem wdzięczności dla Pana Zygmunta Kultysa za poniesiony trud i cierpienia w walce o niepodległość Polski. Także prosimy o gorącą modlitwę w intencji zmarłego.
Kultys Zygmunt, s. Michała i Franciszki z d. Szlendak, ur. 11 lutego 1923 r. w Kolonii Swaty, gm. Ryki. Ukończył Szkołę Podstawową nr 1 w Rykach, Technikum Budowlane dla Pracujących o specjalności ogólnoekonomicznej. Pracował w Przedsiębiorstwie Robót Kolejowych nr 1 w Rykach jako kierownik magazynów (1951–1955), PZGS „SCh” jako kierownik sekcji artykułów włókienniczych (1956–1959), GS w Kłoczewie jako wiceprezes ds. handlu (1959–1960), PZGS w Rykach jako instruktor techniki handlu (1960), GS w Rykach jako kierownik handlowy (1961 – 74), kierownik Wiejskiego Domu Handlowego w Rykach (1974–1984), inspektor kontroli wewnętrznej OSI w Rykach (1985–1990). Od 1990 emeryt.
Kontakt z konspiracją rozpoczął w marcu 1940 r., początkowo w Związku Walki Zbrojnej, następnie w Armii Krajowej. Zaprzysiężony jako żołnierz placówki Ryki Podobwodu Dęblin-Ryki Obwodu Puławy Okręgu Lubelskiego ZWZ-AK pod pseudonimem „Lis”. Jego komendantem był ppor. Władysław Antoszczyk „Szary” znajdujący się pod dowództwem ppor. Mariana Bernaciaka „Orlika”. Na początku służby w konspiracyjnym Wojsku Polskim Zygmunt Kultys zajmował się gromadzeniem i konserwowanie broni pozostawionej po bitwie kockiej przez SGO gen. Franciszka Kleeberga w okolicach Kocka, Woli Gułowskiej i Serokomli. Także zajmował się zbieraniem informacji o konfidentach, lokalizacji wojsk niemieckich, brał udział w kolportowaniu pracy konspiracyjnej, w niszczeniu list osób wyznaczonych na roboty i wywózkę do Niemiec oraz list kontyngentowych, a także w akcjach zmierzających do upamiętnienia świąt narodowych 3 maja i 11 listopada. Ukończył konspiracyjną Szkołę Podoficerską Wyszkolenia Bojowego i został mianowany kapralem, a później plutonowym. Był jednym z pierwszych 7 członków Oddziału Partyzanckiego 15 pp „Wilki” AK dowodzonego przez Mariana Bernaciaka, który operował na terenie Inspektoratu Puławy Okręgu Lubelskiego AK.
Do najważniejszych akcji bojowych w których brał udział Zygmunt Kultys w okresie okupacji niemieckiej należą: uderzenie na posterunek żandarmów niemieckich i magazyny w Kocku (21 marca 1944), brawurowa akcja na Szkołę Hitlerjugend w Brzozowej koło Sobieszyna (31 maja 1944), akcja na majątek niemiecki Kluczkowicach (14 lipca 1944).
Zdjęcie z obchodów uroczystości Konstytucji 3 maja w Piotrówku, gm. Trojanów – drużyna OP 1/15 pp „Wilków” AK, pierwszy z prawej drużynowy Zygmunt Kultys „Lis”, 4 maja 1944 r.
W dniu 26 lipca 1944 r. „Lis” wraz z żołnierzami 15 PP „Wilków” AK wkroczył do opuszczonych przez okupanta niemieckiego Ryk. Następnie wraz z oddziałem wyruszył na pomoc powstańczej Warszawie, który jednak w okolicach Garwolina został zatrzymany przez NKWD. Na rozkaz dowódcy M. Bernaciaka oddział został rozwiązany, a żołnierze zakonspirowani. Tak większość z nich Z. Kultys zmuszony został do ukrywania się przed UB i NKWD przez zimę 1944/1945 r. Udało się to dzięki bezinteresownej pomocy wielu życzliwych ludzi.
Na wiosnę w marcu 1945 dołączył do odtwarzanego przez Mariana Bernaciaka „Orlika” oddziału powstańczego, działającego po rozwiązaniu AK, w strukturach Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj oraz następnie do marca 1947 r. w strukturach Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. W tym czasie brał udział w wielu potyczkach i akcjach wymierzonych przeciwko okupantowi sowieckiemu. Ujawnił się wraz z całym zgrupowaniem partyzanckim podczas amnestii w marcu 1947 r. w PUBP Garwolin.
Zdjęcie żołnierzy oddziału Mariana Bernaciaka „Orlika” podczas uroczystości weselnych Zofii i Wacława Kuchniów w dniu 9 czerwca 1946 r. koło Okrzei. Drugi od prawej stoi Zygmunt Kultys „Lis”.
Po upadku komunizmu od 1989 r. zaangażował się w organizację Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Rykach, pełniąc funkcję wiceprezesa oraz członka zarządu. Był członkiem Klubu Historycznego im. Stefana Roweckiego „Grota” w Warszawie oraz Stowarzyszenia Klubu Orderu Wojennego Virtuti Militari w Warszawie. W 2003 r. awansowany na stopień kapitana. Inspirował Jerzego Ślaskiego i współdziałał w wydaniu książek: „Żołnierze wyklęci”, „Polska Walcząca” i „Skrobów: dzieje obozu NKWD dla żołnierzy AK 1944–1945”.
Za zasługi w walce o niepodległość Państwa Polskiego, w utrwalaniu i promowaniu pamięci o działalności żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego oraz za pracę społeczną w Kole ŚZŻAK w Rykach został odznaczony wieloma medalami i odznaczeniami, do których należą: medal „Pro Memoria”, Krzyż Partyzancki, Krzyż Armii Krajowej, Krzyż Walecznych, Medal Wojska, Odznaka Pułkowa 15 PP „Wilków”, Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, Order Wojenny Virtuti Militari, Medal Weterana Walk o Niepodległość, Odznaka Akcji Burza, Odznaka Zrzeszenia „Wolność i niezawisłość”, Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej.
Opracował: Krystian Pielacha